باب هفدهم: در بیان خاصیت خموشی گزیدن

اجزای تو جمله گوش میباید و بس

جان تو سخن نیوش میباید و بس

گفتی تو که: «مرد راه چون میباید»

نظّارگی و خموش میباید و بس

آن به که نفس ز کارِ عالم نزنی

وز دست زمانه دست بر هم نزنی

هم غصّهٔ روزگار و هم قصّهٔ خویش

مردانه فرو میخوری و دم نزنی

در فقر، سیاه پوشیم اولیتر

صافی دل و دُرد نوشیم اولیتر

چون صبح دمی اگر برآرم از جان

رسواگردم خموشیم اولیتر

در عشق تو از بس که خروش آوردیم

دریای سپهر را به جوش آوردیم

چون با تو خروش و جوش ما درنگرفت

رفتیم و دل و زبان خموش آوردیم

هر چند که نیست هیچ از حق خالی

سر در کش و دم مزن چرا مینالی

کان را که فرو شود به گنجی پایی

سر بر سرِ آن گنج بُرَندش حالی

چون برفکنند از همه چیزی سرپوش

چون دیگ درآید همه عالم در جوش

چون مینتوان کرد به انگشت نشان

انگشت به لب باز همی دار خموش

دل در پی راز عشق، پویان میدار

جان میکن و راز عشق، در جان میدار

سِرّی که سر اندر سرِ آن باختهای

چون پیدا شد ز خویش پنهان میدار

در عالم توحید به کس هیچ مگوی

در سینه نگه دار نفس هیچ مگوی

اینجاست کسی کسی که هر کانجا شد

هیچ است همه از همه پس هیچ مگوی

تا برجایی بجای میباش و خموش!

سر می نه و خاک پای میباش و خموش!

چیزی چه نمایی که ندانی هرگز

نظّارگی خدای میباش و خموش!

هر چند ترا محرم اسراری نیست

صبری میکن که عمر بسیاری نیست

گر همدم مائی و ترا یاری نیست

دم درکش و با هیچ کست کاری نیست