باب چهاردهم: در ذَمّ دنیا و شكایت از روزگار غدّار

جز بیخبری هیچ خبر نیست مرا

وز اهل نظر هیچ نظر نیست مرا

هر چند که صد نوحه گرم میباید

جز نوحه گری کار دگر نیست مرا

ای دل ای دل غم جهان چند خوری

و اندوه به لب آمده جان چند خوری

در گوشهٔ گلخنی که پرخوک و سگند

این لقمه که آتش به از آن چند خوری

با نااهلی که نان خورم خون شمرم

افسانهٔ او را بتر افسون شمرم

با ناجنسی اگر دمی بنشینم

حقّا که ز هفت دوزخ افزون شمرم

چون نیست درین چاه بلا دسترسیت

بر پشتی کیست هر زمانی هوسیت

بر چرخ سیاه کاسهٔ بی سر و بن

صد کوزه توان گریست در هر نفسیت

بگرفت ز نااهل جهانی غم ازین

مردن به از آنکه صحبتش ماتم ازین

با نااهلی اگر بهشتی بودم

دوزخ طلبم که آن عقوبت کم ازین

یک حاجت بیدلی روا مینکنند

یک وعدهٔ عاشقی وفا مینکنند

این است غم ما که درین تنهائی

ما را به غم خویش رها مینکنند

جان رفت و به ذوق زندگانی نرسید

تن رفت و به هیچ کامرانی نرسید

وین غمکش شبرو که دلش میخوانند

هرگز روزی به شادمانی نرسید

هر دم که زنم چو جانم آید به لبم

از زندگی خویشتن اندر عجبم

عمرم همه صرف گشت در غصّه چنانک

یک خوش دلیم نبُد که خوش باد شبم!

بویی که به جان ممتحن میآید

از بهر هلاک جان و تن میآید

تا چند کمان کشم که هر تیر که من

میاندازم بر دل من میآید

گه خستهٔ لن ترانیم موسی وار

گه کشتهٔ نامرادیم یحیی وار

هر لحظه به سوزنی دگر مانده باز

در رشته کشم غمی دگر عیسی وار