باب چهل و سوم: در صفت دردمندی عاشق

برخاست دلم چنانکه در غم بنشست

وز شیوهٔ جست و جوی عالم بنشست

از درد دلم یکی بگفتم به جهان

ذرات جهان جمله به ماتم بنشست

گر مملکت درد مسلم بکنم

هر لحظه تماشای دو عالم بکنم

خواهم که هر آن ذرّه که در عالم هست

من بر هر یک هزار ماتم بکنم

در پیشِ نظر این همه میغم ز چه خاست

وین رهگذرِ تیز چو تیغم ز چه خاست

دردا و دریغا که نمیدانم هیچ

کاین چندینی درد ودریغم ز چه خاست

دردی که مرا در دل بی درمان است

یک ذرّه ز دل کم نشود تا جان است

گر دردِ دلِ خلقِ جهان جمع کنند

دردِ دلِ من یک شبه صد چندان است

چون خیل بلا ز پیش و از پس بودم

ناکس باشم اگر دلِ کس بودم

کارِ من دلسوخته آه است همه

گردر گیرد یک آهِ من بس بودم

ره نیست بدان دانه کِشتند مرا

وز قصّهٔ آن خط که نوشتند مرا

گر میبندانم آنکه درمان من است

دانم که ز درد او سرشتند مرا

چون هست غمت غمی دگر حاجت نیست

با خون دلم خون جگر حاجت نیست

گفتم که هزار نوحه گر بنشانم

ماتم زده را به نوحه گر حاجت نیست

اندیشهٔ عالمی مرا افتادست

هر جاکه فتد غمی مرا افتادست

چون خوش دارم دلت که تا جان دارم

تنها همه ماتمی مرا افتادست

هر لحظه دل و جان به غمی تازه درند

آواره شده به عالمی تازه درند

گر باشد یک غمم چه غم باشد ازان

یک یک جزوم به ماتمی تازه درند

در عشق اگر جان بدهی جان اینست

ای بی سر و سامان! سرو سامان اینست

گر در ره او دل تو دردی دارد

آن درد نگه دار که درمان اینست